Buổi chiều tháng Tám, những đám mây trôi chậm trên nền trời loang ánh hoàng hôn, phủ sắc vàng nhạt lên mặt sông lăn tăn sóng nhỏ. Tiếng gió thổi qua bãi lau sậy nghe như hơi thở của đất trời, hiền lành và mênh mang. Ở cuối bến đò làng Đông, một cô gái trẻ ngồi bó gối bên chiếc giỏ mây phủ tấm khăn trắng, trong đó là đứa trẻ mới chào đời chưa tròn ba ngày tuổi. Gương mặt cô phờ phạc, mái tóc rối bời vì gió và nước mắt.

Cô tên Hạnh.
Mười tám tuổi, Hạnh đã biết thế nào là lầm lỡ.

ảnh minh họa

Ngày trước, cô là cô gái xinh nhất làng, giọng nói trong trẻo, ánh mắt lúc nào cũng ánh lên niềm tin vào tương lai. Sau khi học hết phổ thông, Hạnh vào thị xã làm công nhân xưởng may. Ở đó, cô quen một chàng trai hơn vài tuổi, làm kỹ thuật viên. Người ấy dịu dàng, khéo nói, hay mang cho cô hộp cơm trưa hay gói bánh. Hạnh tin anh bằng cả trái tim đầu đời. Những buổi tối tan ca, hai người ngồi bên sông nghe nhạc từ quán cà phê nhỏ, anh nói sẽ cưới cô, sẽ đưa cô về quê anh sống cuộc đời bình yên.

Nhưng khi Hạnh báo tin mình mang thai, anh biến mất, số điện thoại không liên lạc được, phòng trọ anh thuê trống trơn. Cô tuyệt vọng tìm anh khắp nơi nhưng vô ích. Trong bụng cô, sinh linh bé nhỏ vẫn lớn lên từng ngày, còn cô thì co ro giữa những ánh nhìn soi mói và lời bàn tán ác ý.

Không dám về nhà, Hạnh xin nghỉ việc, thuê căn phòng trọ rẻ tiền trong khu lao động, sống qua ngày bằng ít tiền tiết kiệm ít ỏi. Khi cơn đau đẻ đến, cô chỉ có một bà đỡ già giúp. Ba ngày sau sinh, đứa trẻ khóc yếu ớt, còn cô thì kiệt sức, sữa chẳng đủ cho con bú. Không người thân, không tiền, Hạnh biết mình không thể nuôi đứa trẻ.

Tối đó, khi trăng non lẩn sau đám mây xám, Hạnh quấn đứa bé trong tấm chăn nhỏ, đặt vào giỏ mây. Cô đi bộ suốt đoạn đường dài về phía quê, nơi con sông năm xưa từng chảy qua tuổi thơ cô.

Trên đường, cô dừng lại nhiều lần, đôi chân run rẩy, lòng đau nhói.
Đứa bé ngủ ngoan, đôi môi nhỏ hé mở như nụ hoa chưa nở. Cô cúi xuống hôn con, nước mắt rơi ướt má.

Bến đò hiện ra trong màn sương mỏng. Ánh đèn dầu từ túp lều nhỏ bên bến hắt ra thứ ánh sáng yếu ớt. Đó là nhà của ông Lâm – người chèo đò hiền lành, từng chở Hạnh qua sông đi học mỗi sáng. Ông có vợ hiền, không con, sống bằng nghề đò đã mấy chục năm.

Hạnh nhớ họ, nhớ những lần bà Lâm dúi cho cô củ khoai nướng, nắm xôi nóng trước khi sang sông. Những người ấy nhân hậu, sống nghèo nhưng lòng dạ rộng lượng.

Cô khẽ đặt chiếc giỏ mây dưới gốc bàng già, nơi người qua lại dễ nhìn thấy. Bên trong, ngoài đứa trẻ còn có mảnh giấy gấp làm tư, nét chữ run run:

“Xin người tốt nuôi giúp. Nếu có duyên, kiếp sau con xin đền đáp.”

Cô ngồi lặng một lát, nghe tiếng nước vỗ mạn đò và tiếng dế kêu rả rích trong bờ cỏ. Đôi mắt sưng đỏ nhìn con thật lâu, như muốn khắc sâu hình ảnh ấy vào lòng.

“Con ơi… mẹ xin lỗi…” – cô khẽ nói, giọng đứt đoạn. – “Sau này lớn lên, con đừng trách mẹ…”

Cô đứng dậy, quay lưng đi thật nhanh, sợ rằng chỉ cần chậm một giây thôi, trái tim mình sẽ mềm yếu mà quay lại.

ảnh minh họa

Từ xa, tiếng bà Lâm vọng ra:
– Ông ơi, hình như có tiếng trẻ con khóc ngoài bến!

Hạnh hoảng hốt, trốn vội vào lùm cây. Bà Lâm cầm đèn dầu bước đến, thấy chiếc giỏ mây liền gọi chồng:

– Ông ra coi nè, ai bỏ đứa nhỏ tội nghiệp quá…

Ông Lâm vội chạy ra, cúi xuống bế đứa bé.
– Trời ơi, còn đỏ hỏn thế này…

– Hay là ai ở gần đây nghèo quá nên mới bỏ lại?
– Dù sao cũng là mạng người, mình đem vô nhà đã.

Hạnh cắn môi đến bật máu, nhìn qua kẽ lá thấy hai vợ chồng già ôm đứa bé vào nhà. Cánh cửa khép lại, ánh đèn dầu yếu dần sau tấm liếp. Nước mắt cô rơi như mưa.

Đêm đó, Hạnh đi mãi. Con đường quê lầy lội, mỗi bước chân như dẫm vào tim mình. Khi trời hửng sáng, cô đã đến ga nhỏ ở đầu huyện, mua tấm vé tàu đi về phương Nam, không ngoái đầu lại.

Hai mươi năm trôi qua.

Bến đò làng Đông giờ đã khác xưa. Những căn nhà mái ngói cũ được thay bằng mái tôn sáng màu, có cả đường bê tông dẫn xuống tận mép nước. Nhưng con sông vẫn vậy – hiền hòa, bát ngát, dòng nước vẫn trôi qua bao mùa mưa nắng.

Sáng sớm, một chuyến xe khách dừng trước cổng làng. Từ trên xe bước xuống một người phụ nữ khoảng gần bốn mươi, dáng người nhỏ nhắn, ăn mặc giản dị. Đó là Hạnh. Mái tóc cô giờ điểm vài sợi bạc, khuôn mặt có những nếp nhăn mảnh nơi khóe mắt, nhưng ánh nhìn vẫn hiền và sâu lắng.

Cô đã sống xa quê hai mươi năm. Sau ngày rời đi, Hạnh làm thuê ở xưởng may miền Nam, rồi học nghề gội đầu, mở một tiệm nhỏ. Cuộc sống tuy không giàu có, nhưng dần ổn định. Cô không lấy chồng, cũng không ai biết về đứa con năm ấy. Dù thời gian trôi, trong lòng cô chưa bao giờ quên bến sông, quên tiếng khóc yếu ớt trong đêm trăng mờ.

Lần này trở về, cô nói với mọi người là về thăm quê, thắp nhang cho cha mẹ đã khuất. Nhưng thật ra, trong lòng cô chỉ có một ước nguyện: được nhìn thấy đứa con mình từng bỏ lại. Dù chỉ là thoáng qua.

Cô đi chầm chậm xuống bến đò, nơi từng là dấu mốc của cuộc đời. Hàng bàng già vẫn đứng đó, thân cây sần sùi, tán lá che bóng mát xuống bãi cát. Con đò đang cập bến, tiếng mái chèo khua nhịp nhàng. Người chèo đò là một chàng trai trẻ, tầm đôi mươi, thân hình rắn rỏi, làn da sạm nắng. Anh mặc chiếc áo nâu cũ, gương mặt hiền lành, nụ cười dễ mến.

Hạnh dừng lại, trái tim như ngừng đập. Một cảm giác lạ trào dâng – vừa thân thuộc, vừa xa xôi.

Chàng trai buộc dây đò, gọi to:
– Mẹ ơi! Con về rồi nè!

Từ mái nhà nhỏ cạnh bến, một người phụ nữ tóc bạc, dáng gầy yếu bước ra, chống gậy nhìn ra sông.
– Ừ, về rồi đó hả con? Nay có nhiều khách không?
– Cũng tàm tạm mẹ à, sáng mai chắc đông hơn, người ta đi chợ sớm.

Cậu cười tươi, đặt mái chèo vào vách, đi lại đỡ mẹ ngồi xuống ghế tre. Ánh nắng sớm chiếu lên khuôn mặt hiếu thảo ấy, khiến tim Hạnh nhói lên.

Bà cụ kia chính là bà Lâm. Dù tuổi đã cao, ánh mắt bà vẫn hiền hậu như xưa. Còn chàng trai kia… nếu đúng như linh cảm của người mẹ từng mất con, thì anh chính là đứa bé trong chiếc giỏ mây năm nào.

Cô đứng im ở đầu bến, nước mắt rưng rưng. Bao nhiêu năm qua, cô vẫn luôn tự dằn vặt vì lỗi lầm của mình. Cô từng nghĩ, nếu con sống khổ, cô sẽ tìm cách bù đắp. Nhưng giờ đây, nhìn dáng cậu thanh niên ân cần chăm sóc mẹ, nghe tiếng cười vang lên giữa buổi sáng yên bình, cô hiểu rằng cuộc đời đã ban cho con một gia đình trọn vẹn.

Cậu con trai quay lại, thấy cô khách lạ đứng đó liền cất tiếng:
– Cô ơi, cô qua sông hả? Đò con sắp chạy đó!

Hạnh gật đầu, giọng run run:
– Ừ, cô muốn sang bên kia…

Cậu nhanh nhẹn bước ra, đỡ cô lên đò.
– Cẩn thận đó cô, bậc này trơn lắm.

Cô bước lên, bàn tay chạm khẽ vào bàn tay rắn chắc của cậu. Một luồng cảm xúc kỳ lạ dội vào tim – hơi ấm quen thuộc, như từng chảy trong máu thịt mình. Cô quay mặt ra sông, sợ cậu thấy đôi mắt đã nhòa lệ.

Con đò rời bến, mái chèo khua nhịp đều đặn. Mặt nước phản chiếu bầu trời trong veo, từng vòng sóng trôi xa. Gió thổi qua tóc cô, mang theo hương cỏ và mùi bùn non quen thuộc.

Cậu trai nói:
– Cô về thăm quê hả?
– Ừ… cô đi xa lâu rồi, giờ mới có dịp về. Bến đò mình thay đổi nhiều quá.
– Dạ, cũng nhờ mấy năm nay dân làng góp tiền sửa lại. Cha con mất mấy năm trước, giờ con nối nghiệp chèo đò. Mẹ con yếu rồi, con không nỡ để bà phải lo gì nữa.

Cô im lặng nghe, lòng nghẹn ngào.
– Con sống với mẹ từ nhỏ à? – cô khẽ hỏi.
– Dạ, mẹ kể ngày xưa con được người ta để lại ngoài bến, cha con bế về. Cũng nhờ ơn trời, con lớn lên mạnh khỏe, được hai người thương như con ruột.

Câu nói ấy khiến tim Hạnh như bị bóp nghẹt. Cô quay đi, giấu giọt nước mắt đang rơi.

– Mẹ con hiền lắm – cậu tiếp lời – cực khổ mà chưa bao giờ than. Con chỉ mong làm cho mẹ vui. Bà hay nói, ai sinh con ra chắc khổ lắm mới phải bỏ. Mỗi lần nghe vậy, con lại thấy thương người mẹ không tên ấy.

Hạnh siết chặt vạt áo. Cô muốn nói điều gì đó, nhưng cổ họng nghẹn lại. Mái chèo vẫn khua nhịp, tiếng nước va vào mạn đò như tiếng lòng dội ngược từ hai mươi năm trước.

Khi con đò cập bờ bên kia, cô đứng dậy. Cậu trai đưa tay đỡ cô, mỉm cười:
– Cô đi cẩn thận nha. Chiều có qua nhớ gọi con, con chở về.

– Ừ… cảm ơn con. – Giọng cô run rẩy.

Cô bước lên bờ, quay lại nhìn. Con đò đang rời xa, người thanh niên tiếp tục mái chèo, bóng anh in xuống mặt nước như hình cha mình thuở nào. Ánh nắng ban mai rọi sáng gương mặt hiền lành ấy, khiến nước mắt cô trào ra, rơi xuống dòng sông cũ.

“Con ơi…” – cô thầm gọi trong lòng – “Mẹ chỉ cần biết con hạnh phúc là đủ rồi.”

Gió sông thổi qua, mang theo hương cỏ dại, mùi phù sa và tiếng cười xa dần. Hạnh ngồi xuống mép bờ, nhìn dòng nước trôi, thấy hình bóng mình phản chiếu nhòe trong ánh sáng. Hai mươi năm – một quãng đời dài trôi đi trong lặng lẽ, giờ khép lại bằng nụ cười nước mắt.

Phía bên kia, nơi cậu trai đang gọi “mẹ ơi” giữa nắng sớm, là bình yên mà cô từng ước cho con mình.
Và dòng sông, như một chứng nhân của thời gian, vẫn lặng lẽ trôi, chở theo bao nỗi niềm của những người mẹ nơi quê nghèo.